معروفترین ویولون سازهای دنیا
استرادیواری و گوارنری معروفترین ویولون سازهای دنیا
آنتونیو استرادیواری (1644-1737) و جوزپه گوارنری دل جزو (1698-1744) معروفترین ویولون سازان دنیا هستند. این دو ویولون ساز که در شهر کوچک کرمونا در شمال ایتالیا زندگی می کردند، میراث بی همتایی را از خود به جای گذاشته اند. اگرچه ویولون سازی به کوشش استرادیواری و گوارنری به اوج خود رسید، اما داستان ویولون از سالها قبل تر در شهر کرمونا آغاز شده بود. آندرا آماتی (Andrea Amati) حدودا 1507 – 1577 اولین ویولون سازی است که نامش ثبت شده است و حتی احتمال دارد که مخترع ویولون نیز باشد.
پسران او به نام آنتونیو (Antonio) و جیرولامو (Girolamo) که معمولا با عنوان برادران آماتی از آن ها یاد می شود پس از مرگ پدرشان اداره کارگاه او را به عهده گرفتند. نیکولو (Nicolo)، پسر جیرولامو و معروف ترین عضو خانواده آماتی که در سال 1596 به دنیا آمد، اداره تجارت خانوادگیشان را در از سال 1630 به بعد به عهده گرفت.
موسیقیدان ها و خبرگان موسیقی ساخت عالی و سونوریته بی نظیر ویولون های آماتی را قرن ها مورد تحسین قرار داده اند. در واقع در قرن 17، نام آماتی با ویولون خوب مترادف بود.
اگرچه نیکولو آماتی در ساخت ویولون نقش مهمی داشت، اما تأثیرگذاری او در شکوفایی و تکامل نهایی ویولون به عنوان یک استاد و الهام بخش بسیار حائز اهمیت است. از آنجایی که او شاگردان زیادی را آموزش داده بود و پیروان زیادی داشت تقریبا تمام ویولون های قرن 17 یا تحت نظارت مستقیم نیکولو یا با تقلید از ویولون های او ساخته شده اند. استرادیواری و گوارنری هر دو از بازماندگان سنت ویولون سازی آماتی در کرمونا به شمار می روند.
آنتونیو استرادیواری (Antonio Stradivari)
اولین ویولونی که برچسب نام استرادیواری را دارد در سال 1666 ساخته شده است که استرادیواری بر روی برچسب آن بیان می کند که شاگرد نیکولو آماتی است. به جز این برچسب (که بر روی هیچ کدام از سازهای بعدی او استفاده نشده) مدرک دیگری مبتنی بر رابطه خاصی بین استرادیواری و نیکولو آماتی موجود نیست.
استرادیواری در مرحله اول حرفه ویولون سازی خود از سال 1666 تا 1680 به سبک نیکولو آماتی کار می کرد. در این مدت استرادیواری ویولون های کمی ساخته است که گمان می رود یا به حرفه دیگری نیز مشغول بوده یا درگیرساختن سازهایی غیر از ویولون بوده است. برخلاف تعداد کم ویولون هایی که در این دوره از حرفه او ساخته شده است، ویولون «هلیر» (Hellier) که در سال 1679 ساخته شد، نشان می دهد که استرادیواری نه تنها یک صنعت گر استثنایی بوده بلکه مهارت های طراحی او نیز از تمام ویولون سازهای زمان خودش بهتر بوده است.
با آغاز دهه 80 قرن هفدهم ویولون های استرادیواری از لحاظ ظاهری و صوتی قوی تر شدند. استرادیواری در حالیکه از همان سبک اساسی ویولون سازی نیکولو آماتی بهره می گرفت، به مدل ویولون سازی شخصی خودش نیز دست یافت که نمونه آن را در ویولون «آوئر» (Auer) ساخت سال 1690 می توان دید. پس از 1690، استرادیواری مرحله جدیدی را آغاز کرد و قالب کشیده تری را برای بدنه ویولون به کار گرفت که تا آخر قرن هفده از آن استفاده می کرد.
هرچند آماتی و استرادیواری، در مرحله اول حرفه اش، برای سازها از ورنی طلایی رنگی گرم با سایه های مختلف استفاده می کردند اما در این زمان (آغاز قرن هجدهم) بود که استرادیواری به ورنی نارنجی متمایل به قرمز روی آورد که به استاندارد سازهایش تبدیل شد. با آغاز قرن هجدهم، استرادیواری به دوران طلایی حرفه اش رسید که تا دهه بیست این قرن ادامه داشت.
در این دوران استرادیواری با انحناهای پهن و مسطح و چهارگوش تر کردن قوس میانی به قالب ها و مدل های بی همتایی دست یافت که به استانداردی برای ویولون سازان آینده تبدیل شدند. استرادیواری در این دوران همیشه از چوب بهترین چنارها و ورنی نارنجی متمایل به قهوه ای با کیفیت غیر قابل مقایسه ای استفاده می کرد.
پسرهای استرادیواری، فرانچسکو * (1671-1743) و اُموبونو ** (1679-1742) از سال 1700 در کارگاه پدرشان کار می کردند و در ساخت ماهرانه ویولون ها، ویولاها و ویولونسل های استاد مشارکت داشتند. اگرچه می توان ردپای پسران استرادیواری را بر روی بعضی از ویولون های ساخت پدرشان در دوره طلایی حرفه اش دید اما به نظر می رسد که آن ها بیشتر در مراحل اولیه ساخت ویولون درگیر بودند و به امور کارگاه رسیدگی می کردند.
در اواخر دهه بیست و اوایل دهه سی قرن هجده، همکاری پسران آنتونیو در ساخت ویولون ها بیشتر مشخص است و حتی تعدادی از ویولون ها نیز (مانند Rawlings) برچسب های مخصوصی داشتند که نشان می داد که توسط افراد دیگری و با نظارت آنتونیو ساخته شده اند. آنتونیو تا قبل از مرگش در سال 1737 به ساخت ویولون های برجسته مشغول بود. هرچند آخرین ویولون های او ریزه کاری های ویولون های قبلی را ندارند اما از لحاظ هر استانداری، سازهای قابل توجهی اند. بسیاری از تکنوازان، آخرین ویولون های استرادیواری را به خاطر صدای اصیل و قدرتمندشان ترجیح می دهند.
جوزپه گوارنری دل جزو
خاندان گوارنری با آندرا گوارنری (Andrea Guarneri) حدودا 1624-1698 آغاز می شود که فعالیتش را به عنوان کارآموز درکارگاه آماتی در دهه 40 قرن هفده شروع کرد و در دهه بعد آنجا را ترک کرد تا کسب و کار مستقل خودش را راه اندازی کند. پسر بزرگ آندرا، پی یترو *** (1655-1720) به مانتوآ (Mantua) نقل مکان کرد که باعث شد مسئولیت کارگاه پدرش به گردن برادر کوچک تر یعنی جوزپه (1666-1740) بیفتد.
در واقع پسر جوزپه، بارتولومیو جوزپه گوارنری **** (1698-1744) بود که جوزف گوارنریوس دل جزو (Joseph Guarnerius del Gesu) لقب داده شد و بزرگترین فرد خانواده اش شد.
در آن زمان کارآموزی در کارگاه ها از یازده سالگی آغاز می شد، در نتیجه این طور به نظر می رسد که جوزپه گوارنری جوان، از دهه دوم قرن هجدهم به طور مداوم در حال آموختن کسب و کار خانوادگیشان بود اگرچه سازهای ساخت این دوره همه به نام گوارنری پدر برچسب خورده اند. در دهه 20 قرن هجده، نوعی ساز در کارگاه گوارنری ساخته می شود که هم از لحاظ صدا و هم از لحاظ ظاهری بسیار پیشرفته تر ار سازهای قبلی است. در واقع در این زمان است که گوارنری دل جزو گاهی به صورت نسبی و گاهی به صورت کامل در ساخت ویولون ها مشارکت دارد.
از حدود 1731 گوارنری دل جزو کارگاه خود را راه اندازی کرد و ویولون هایش را با نام خودش برچسب زد. در این زمان بود که گوارنری دل جزو مدل زیبا و قابل تشخیص خودش که آلتر ناتیوی اصیل و قابل مقایسه با مدل های آنتونیو استرادیواری است را تکمیل کرد. ویولون های ساخته شده در این بازه بسیار زیبا هستند.
در اواخر دهه 30 قرن هجده، ویولون ها زمخت تر شده و ریزه کاری هایشان کمی ناظریف تر است. گوارنری در دهه 40، آخرین دوره کاریش، راهی را که آغاز کرده بود را تا نهایت پیشرفت. او در آخرین سال های زندگیش سازهایی ساخت که از لحاظ اصالت و اجرا، چه از نظر صدا و چه از نظر ظاهری، هیچ رقیبی ندارند.
در واقع کمتر از 25 ویولون از مرحله آغازی کار گوارنری دل جزو موجود هستند. از سال 1731 تا پایان زندگی او در سال 1744 تقریبا 110 ساز به جا مانده اند که روی هم رفته 135 ساز از او در دست است (که همگی ویولون هستند به جز یکی که ویولونسل است). درحالیکه 650 ساز از سازهای استرادیواری باقی مانده اند که تقریبا همگی ویولون هستند، اما در بین آنها 50 ویولنسل، دوازده ویولا، سه گیتار و چند نوع ساز دیگر دیده می شود. استرادیواری تقریبا دو برابر گوارنری دل جزو عمر کرد.
در واقع تمام کسانی که بین 1550 و 1750 در مدرسه کرمونا به آموختن ساختن ساز پرداختند، سازهایی با ویژگی های فوق العاده ای ساختند. در این مدرسه سیستم طراحی، ساخت و ورنی زدنی به کار گرفته می شد که از یک نسل به نسل دیگر منتقل شده بود که نه تنها اساسا از روش های به کار گرفته شده در مؤسسه ها و مدارس دیگر بهتر بود بلکه ضامن موفقیت سازهای ساخته شده نیز بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که ورنی تأثیر زیادی بر صدای یک ساز دارد.
فرمول ورنی که در این دوره مهم ویولون سازی در کرمونا استفاده می شد، در اواسط قرن هجدهم از بین رفت و برخلاف ادعاهایی مبنی بر دستیابی به آن، این فرمول هیچگاه به طور کامل و به شکل کرمونایی آن به دست نیامد.
هرچند استرادیواری و گوارنری دل جزو تنها ویولون سازان عصر خود نبودند که به این فرمول دسترسی داشتند، اما این دو نفر بودند که با توانایی و مدل برتر خود توانستند از حد هم عصرانشان فراتر رفته و بازدهی، حجم و کیفیت صدایی را با سازهایشان تولید کنند که اجراهای موسیقایی چندین دهه بعد را نیز تأمین کنند. قطعا استرادیواری و گوارنری دل جزو حاصل سنتی دیرین بودند اما در عین حال هر کدام نیز نبوغ خاص خود را داشتند که باعث می شد ویولون هایش را به آثار هنری و شاهکارهایی تبدیل شوند که جزء لاینفک بهترین اجراهای موسیقایی غربی شمرده شوند.